Planctus Cygni deel III zal 9x worden uitgevoerd door Cappella Amsterdam o.l.v. Leonard Evers, met Laura Rodrigues Lopes en Sabra El Bahri Khatri (sopraan),
Raphaela Danksagmueller (duduk, fujara) en Beate Loonstra (harp):
7 nov 2020, 19:30, Amsterdam Meervaart Theater (try-out)
8 nov 2020, 16:00 en 19:00, Den Bosch Grote Kerk (in het kader van November Music)
13 nov 2020, 20:15, Alkmaar Grote Kerk
15 nov 2020, 16:00 en 19:00, Maastricht Theater aan het Vrijthof
18 nov 2020, 20:15, Nijmegen de Vereeniging
20 nov 2020, 18:30 en 21:00, Amsterdam Muziekgebouw aan 't IJ
Klankbeeld van Planctus Cygni deel 1
Planctus Cygni is een anoniem gedicht uit 850 na Chr., waarin het verhaal wordt verteld van een zwaan die de zee op vliegt, de weg kwijtraakt, hopeloos verdwaalt en bijna verdrinkt, maar uiteindelijk weer land vindt.
Maar dat is wel een ander land dan waar hij vandaan kwam. Vanaf nu is hij een ‘exulata’, ‘al-manfa’, een vreemdeling.
Toen ik Planctus Cygni las, zag ik meteen een link met de vluchtelingencrisis in Europa.
En daarmee gaat Planctus Cygni over de communicatie tussen west en oost.
Tegelijkertijd vond ik het muzikaal ook ongelooflijk spannend om onze westerse klanken te
vermengen met die prachtige oosterse. En dat hebben Festival November Music en het Nederlands
Gregoriaans Festival mogelijk gemaakt door me beiden compositie-opdrachten te verstrekken voor
Planctus Cygni.
Het leverde wat mij betreft een zee van nieuwe mogelijkheden en muzikale landschappen op voor
zowel de solisten als voor het koor en ik verwacht zeker ook voor de luisteraar.
In de volledige versie van Planctus Cygni kun je in de drie delen een geleidelijke verschuiving horen van alleen latijnse teksten in deel 1, naar meer en meer latijn vermengd met arabisch in de delen 2 en 3. Ook in de
klanken van de verschillende delen is die langzame verschuiving waar te nemen. Zowel solisten als
koor voegen zich aanvankelijk met westerse noten naar de latijnse strofen van het gedicht. De
duduk, met haar aparte timbre en glijdende tonen is het enige vreemde element in dit eerste deel.
In het tweede deel komt de vluchtelinge, al-manfa, voor het eerst voorzichtig met haar eigen
oosterse klanken naar buiten, en lijkt de tot dan toe volledig westers zingende sopraan daar ook wel
iets van over te willen nemen.
En in deel 3 zingen beide solistes zowel westerse als oosterse melodielijnen en teksten door elkaar.
Ook in het koor kun je die lijnen steeds meer horen.
Want zoals gezegd, Planctus Cygni gaat wat mij betreft over communicatie tussen west en oost.
Ik ben er namelijk van overtuigd dat communicatie tussen de verschillende culturen uiteindelijk de
beste manier is om er samen op den duur uit te komen in Europa: Concurrite omnia Alitum et
conclamate Agmina: Join together, all winged creatures, and sing together all of you!
Als componist hoop ik daar met deze compositie op mijn manier iets aan bij te kunnen dragen.
The lament of the Swan
Planctus Cygni
Clangam filii
O children, I shall sing
Ploratione una
a lamentation
Alitis cygni,
of a winged swan
Qui transfretavit aequora.
which crossed the great waters.
O quam amare
O how bitterly
Lamentabatur, arida
it lamented,
Se dereliquisse
having relinquished
Florigera
the dry flowery land
Et petisse alta
and sought the high
Maria;
seas;
Ajens: ?Infelix sum
crying: ?Unhappy
Avicula,
small bird that I am,
Heu mihi, quid agam
alas, what may I do
Misera?
in my misery?
Pennis soluta
I cannot now
Inniti
rest on my wings
Lucida non potero
all brightness dissolves
Hic in stilla.
in the rain.
Undis quatior,
I am shaken by the waves,
Procellis
storms
Hinc inde nunc allidor
buffet me hither and thither
Exulata.
an exile
Angor inter arta
I am narrowly enclosed within
Gurgitum cacumina.
the canyons of the great waves.
Gemens alatizo
Crying, my wings beat,
Intuens mortifera,
considering death,
Non conscendens supera.
not mounting above it.
Cernens copiosa
I see abundant
Piscium legumina,
good food for the fishes,
Non queo in denso
But I may not, in the deep
Gurgitum assumera
whirlpools, gather
Alimenta optima.
this delicate food.
Ortus, occasus,
O East, O West,
Plague poli,
O the regions of the poles,
Administrate
give to me
Lucida sidera.
the brightness of the stars;
Sufflagitate
demand of
Oriona,
Orion.
Effugitantes
that they flee and be forgotten,
Nubes occiduas'
those destroying clouds'
Dum haec cogitarem tacita,
While the bird fell silent,thinking on these things